Tiroid nedir?

Tiroid boynun orta alt kısmında yer alan kelebek şeklinde hormon üreten bir organdır.

Tiroid ve Guatr arasındaki fark nedir?

Tiroid organa verilen isimdir guatr ise organın büyümesi neticesinde ortaya çıkan hastalığa verilen isimdir.

Ne işe yarar?

Tiroid bezi T3 ve T4 ismi verilen iki hormon üretir. Bunun için kafatası içinde hipofiz denen organın ürettiği TSH hormonuna ihtiyaç duyar. Kendi içinde salgılanması bir denge içindedir. TSH hormonu, T3 ve T4 hormon üretimini dengelerken T3 ve T4 hormonları da TSH üretimini dengeler.

Tiroid hastalıkları nelerdir?

Tiroid bezinde üç çeşit hastalık çıkar: ya hormon üretiminde bozulmalar (az veya aşırı üretim) ya yapısal bozukluklar (Guatr, nodüller, kanserler) bazen de iltihaplanmaları söz konmuşu olabilir. Bir hastada hem yapısal bozukluk hem de hormon salgısında bozukluk bir arada olabileceği gibi ayrı ayrı da görülebilir.

Tiroid hastalıkları neden olur?

Tiroid hastalıklarının oluşumunda en önemli etmen iyot eksikliğidir. Ülkemiz iyot eksikliği açısından endemik (yani sık görülen) bir coğrafyadadır. İkinci en büyük neden otoimmün yani vücudun bağışıklık sisteminin organa hasar vermesi neticesinde oluşabilen haldir. Bunun yanında çevresel toksinler, radyasyon, bazı enfeksiyonlar da tiroid hastalıklarının gelişiminde rol oynayabilir.

Tiroid hastası olduğumu nasıl anlarım?

Farklı şekillerde belirti verir.

Eğer tiroid bezinde büyüme varsa: çevre dokulara baskı yaparak yutmada güçlük veya takılma, nefes darlığı ve ses kısıklığı şeklinde olabilir. Bu şikayetler oluyorsa ve 2 haftadan uzun sürüyorsa mutlaka bir endokrinoloji hekimine muayene olmak gerekir.

Tiroid bezi az çalışıyorsa: genel halsizlik, çabuk yorulma, ödem, şişlik, kilo artışı, saçlarda ve kaşlarda dökülme, kabızlık, anormal üşüme, ciltte kuruluk ve kabalaşma gibi belirtiler ortaya çıkar.

Tiroid bezi aşırı çalışıyorsa: halsizlik, çabuk yorulma, çarpıntı, ellerde titreme, kilo kaybı, gözlerde ileri doğru çıkıntı, çift görme, aşırı sinirlilik, saç dökülmesi, sık tuvalete çıkma veya bazen ishal yakınmaları olabilir.

Guatr nedir?

Guatr tiroid bezinin büyümesine verilen genel bir isimdir. İki şeklide olabilir. Organın genel olarak tamamının büyümesi difüz guatr olarak isimlendirilir. Bazen de tiroid bezi içerisinde yumrular şeklinde nodül denen kitlesel oluşumlar nedeniyle organda büyüme olabilir. Buna da nodüler guatr veya nodüllü guatr ismi verilir.

Guatr önemli bir sorun mudur?

Difüz guatr yani organın genel olarak büyümesi çevre dokulara baskı yaparak yutmada zorluk, nefes darlığı veya ses kısıklığı gibi şikâyetlere neden olabilir.

Nodüllü guatrda ise bası bulgularının yanında kanser riski de vardır. Ortalama olarak nodüllü guatr hastalarında kanser görülme riski %5 civarındadır.

Bir nodülün veya guatrın kanserli olup olmadığı nasıl anlaşılır?

Tiroid nodüller muayene, kan tahlilleri ve ultrasonografi ile değerlendirilir. Bunlar neticesinde her bir nodülün riski belirlenir. Burada belirleyici olan nodülün ultrasondaki görüntüsüdür. Büyüklüğü, yapısı, çevre doku ile olan irtibatı, iç yapısındaki oluşumlar (katı-sıvı), kanlanması, düzenli bir şekli olup olmaması gibi durumlar göz önüne alınarak risk durumu tespit edilir.

Değerlendirme neticesinde yüksek risk taşıyan nodüllere ince iğnelerle içerisinden çok az miktarda sıvı çekilerek mikroskopta patoloji doktorları tarafından değerlendirilen biyopsi işlemi uygulanır. Biyopsi ince iğne aspirasyon biyopsisi denen bir yöntemle yapılır ve ayaktan uyuşturmaya gerek kalmadan kan vermek gibi bir yöntemdir. İşlem sırasında anestezi uygulanmaz ve hasta işlem sonrası yatırılmaz.

Biyopsi sonucu 4 şekilde çıkabilir:

Benign (iyi huylu): bir müdahale gerektirmeyen temiz basit nodüllerdir.

Şüpheli: bu nodüller hekim tarafından dikkatlice tekrar değerlendirir. Hekimin yorumu ve düşüncesi kanser riskinin yüksek olduğuna işaret ediyorsa bu durumda cerrahiye sevk edilir. Hekim tecrübesi bu noktada önem arz etmektedir. Eğer riski düşük buluyorsa hekim yakın ultrason ve biyopsi takipleri ile izleme alır.

Kanser: Mümkün olduğunca erken zamanda ameliyat gerektirir.

Yetersiz örnekleme: Biyopsinin tekrarlanması gerekir.

Eğer başlangıç değerlendirmesinde düşük riskli bir nodül olduğu kanaati oluşmuşsa hekim bu nodülü özelliğine göre 3, 6 veya 12 ay aralıklarla takip eder. Nodülde bir değişiklik oluşuyorsa tekrar kanser riski açısından değerlendirerek biyopsi yapıp yapmamak gerektiğine karar verebilir.

Sıcak ve soğuk nodül nedir?

Bu bilgiye tiroid bezinin sintigrafi denen ilaçlı filminin çekilmesi ile ulaşılır. Eğer nodül verilen ilacı aşırı miktarda tutuyorsa sıcak az veya hiç tutmuyorsa soğuk nodül olarak isimlendirilir. Önemi şuradan gelmektedir ki soğuk nodüller sıcak nodüller kıyasla daha fazla kanser riski taşımaktadır. Buna karşılık nodüllerin ultrason ve muayene bulguları kanser riskini belirlemede çoğunlukla yeterli olmaktadır ve bu işleme nadiren gereksinim duyulur.

Tiroid kanserleri tehlikeli ve ölümcül müdür?

Her kanserde olduğu gibi tiroid kanserinin de ölümcül olabilme ihtimali vardır. Fakat diğer organların kanserlerine göre tam tedavi şansı çok yüksektir. İki ana farklı tipi vardır: iyi diferansiye olanlar ameliyat ve ardından bazılarında radyoaktif iyot tedavisi ya da halk arasında söylemi ile atom tedavisi ile başarılı bir şekilde tedavi edilebilirken kötü diferansiye tiplerinde bazen hastalık hızlı seyirli olabilmekte ve başka organlara da yayılabilmektedir. Her durumda da hastalık tedavisi ne kadar erken konursa başarı oranı o kadar yüksek olur.

Hipertiroidi veya zehirli guatr nedir?

Hipertiroidi tiroid bezinin aşırı hormon üretmesine verilen isimdir.

Değişik nedenlerle ortaya çıkar. En sık nedeni Graves hastalığı olarak adlandırılan tiroid bezinin genelinin fazla hormon ürettiği durumdur. Bunun dışında tiroid bezi içerisindeki nodüllerinde aşırı hormon üretimi söz konusu olabilir. Nadiren de tiroid bezi iltihaplanmalarında da geçici tiroid hormon fazlalığı görülebilir.

Hipertiroidi nasıl tedavi edilir?

Hastalık tedavisinde 3 yöntem kullanılır:

İlaç tedavisi: Öncelikle başvurulan yöntemdir. Graves hastalığında %30-50 oranında tam iyileşme sağlayabilir. Diğer nedenlere bağlı durumlarda tiroid hormonlarını kontrol altında tutabilmek için kullanılır.

Radyoaktif iyot (atom) tedavisi: İlaç tedavisine cevap alınamadığı durumlarda bazen de başlangıç tedavisi olarak da seçilebilir.

Ameliyat: İlaca cevapsız hastalarda veya nodüllü guatr olan hastalarda tercih edilen yöntemdir.

Hipotiroidi nedir?

Hipotiroidi tiroid bezinin hormon üretiminin azalması veya durması anlamına gelir.

En sık neden vücudun bağışıklık sisteminin tiroid dokusuna zarar vermesi neticesinde gelişen otoimmün denen hastalık grubuna ait Hashimoto Hastalığı’dır. Bunun dışında cerrahi veya atom tedavisi sonrasında veya diğer tiroid bezi iltihaplanmaları neticesinde de hipotiroidi gelişebilir.

Hastalık tedavisinde vücudun artık üretmediği hormon ilaç formunda hazır olarak verilir. Belirli dönemlerle kontroller yapılarak ilaç dozu dengede tutulmaya çalışılır.

Hashimoto hastalığı özel bir durum mudur?

Hashimoto hastalığı tiroid bezinin bağışıklık sistemi tarafından hasara uğraması neticesinde ortaya çıkan bir hipotiroidi çeşididir. Tedavisinde diğer nedenlere bağlı olan durumlardan farklılık arz etmez. Tek önemli olduğu nokta insan vücudundan bir tane otoimmün mekanizma ile gelişen hastalık varsa başka bir tanesi daha gelişebilir.

Tiroid bezi neden iltihaplanır?

Tiroid bezi iltihaplanmaları sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Ama sanıldığı gibi tiroid bezi içerisine bir mikrop (virüs veya bakteri) girmesi neticesinde oluşmaz. Bunlar çok çok nadir görülen durumlardır. Esas mekanizma vücudun stres, infeksiyon, ağır hastalıklar gibi durumlarda bağışıklık sisteminin aşırı cevabı neticesinde tiroid bezinin bu durumdan etkilenmesi ile oluşur. Hastalık başlangıcında tiroid bezi üzerinde ağrı, ateş, genel halsizlik, çarpıntı, terleme, titreme gibi belirtilerle kendisini gösterebilir. Zaman içerisinde iltihap düzeldikçe şikayetleri- 3-6 hafta içinde geriler.